Jovan LJuštanović, POZORIŠTE KROZ ZEČJE UŠI, priredila Gorica Radmilović
Biblioteka „Dramaturški spisi“
Urednik dr Zoran Đerić
Sterijino pozorje, Novi Sad 2021. – 204 str. – ISBN 978-86-85145-78-0
Skup tekstova Jovana LJuštanovića (priredila Gorica Radmilović) na lep način podseća nas da nijedan od vidova umetnosti nije direktniji i neposredniji od pozorišne umetnosti; podrazumevajući ova tri elementa – dramaturgiju, režiju i glumu. Dobra drama, oživljena na sceni, deluje na gledaoce tipskim ličnostima u značajnim situacijama i kroz uzbudljivu radnju, uklanja rampu između scene i gledališta, a u pozorištu „čar se rasplinjuje kada se zavesa spusti, dok estetski uticaj odzvanja dalje“. Međutim, ne tako retko, desi se da pozorišne elemente prepoznajemo i van pozorišne scene. To nije čar iluzije, igra rečima, ljupka laž, nego čar životne istine odražene iz stvarnosti na naročit način, čar koja ne nastaje ni na pozornici, ni u gledalištu, već svoju potvrdu pronalazi u iskazu – ceo svet je glumište. I to prepoznajemo u tekstovima Jovana LJuštanovića o pozorišnoj umetnosti i dečijoj književnosti. (…)
Možda bismo mogli reći da je celokupna istorija pozorišta i drame upravo označena antropologijom teatra i da je Teatar mesto u kojem se prikazuje život Čoveka (drama) „građom“ u kojoj je osnova Čovek (glumac) i LJudi (uloge), kojima na sceni upravlja Čovek-demijurg (reditelj), ili, kako Jovan LJuštanović kaže, „demijurg inscenacije“ reditelj, u odeći Čoveka (kostimograf). Jednom rečju, teatar je mesto na kojem je Čovek materijal umetnosti. O pozorištu je, dakle, moguće govoriti kao o mestu ljudskih susreta, Čoveka sa Čovekom. Ukoliko taj susret (Maske sa Maskom) definiše pozorište, moguće je izmestiti pojam pozorišta iz pozorišne zgrade, a sam susret pomeriti sa pozorišne scene. Taj susret sa pozorišnim ostvaruje se u tekstovima Jovana LJuštanovića.
Milena Kulić
O autoru
Jovan M. LJuštanović rođen je u Prijepolju 30. maja 1954, preminuo je u Novom Sadu, 4. oktobra 2019. Roditelji, Mićo i Gorica (rođena Lazić) bili su prosvetni radnici, brat NJegoš pravnik. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Prijepolju, Grupu za jugoslovenske i opštu književnost na Filološkom fakultetu u Beogradu. Bio je u braku sa LJiljanom Pešikan-LJuštanović. Objavljivao je esejistiku i književnu i pozorišnu kritiku u Književnoj reči, Književnim novinama, Zborniku Matice srpske za književnost i jezik, Zborniku Matice srpske za scenske umetnosti, Sceni, Letopisu Matice srpske, Detinjstvu, Mostovima, Borbi, Pozorištu. Bio je scenarista pet epizoda u seriji Školskog programa RTS-a: Istorija srpske književnosti – romantizam. Autor je (sa LJiljanom Pešikan-LJuštanović) radio-igre za decu Viva la musica, nagrađene na konursu Radio-Beograda 1983. godine drugom nagradom.
Od 1985. do 1998. godine radio je u Štampariji „Borba“ u Odeljenju korekture. Od 1997. godine do smrti bio je glavni i odgovrni urednik Detinjstva, Časopisa o književnosti za decu i organizator i moderator Savetovanja Zmajevih dečjih igara o književnosti za decu. Godine 2002/3. uređuje u izdavačkoj kući „Draganić“ ediciju Zrnašce i list za decu od 7 do 11 godina Veliko dvorište. Na Filološkom fakultetu u Beogradu 1997. odbranio je magistarsku tezu Tipovi pripovedanja i humor u delima za decu Branislava Nušića, a 2006. doktorsku disertaciju Poetika modernog i srpska poezija za decu od 1951. do 1971. godine. Od 1998. u Višoj školi za obrazovanje vaspitača, odnosno u Visokoj školi strukovnih studija za obrazovanje vaspitača u Novom Sadu, držao je predmete Književnost za decu i Metodika razvoja govora, a od 2013. na Specijalističkim studijama Podsticanje scenskog stvaralaštva dece predškolskog uzrasta i Dramska književnost za decu.
Objavio je knjige: Prijepolje pod zvezdama (sa Oliverom Cvijovićem, 1997); Crvenkapa gricka vuka (2004), Dečji smeh Branislava Nušića (2004), Brisanje lava (2009, Nagrada „Sima Cucić“ za najbolju knjigu o književnosti za decu), Književnost za decu u ogledalu kulture (2012). Priredio: Branislav Nušić, Izabrana dela (1998), Princeza luta zamkom (2009), Branislav Nušić (2013) i Aleksandar Popović (2015), Od Dositeja i Vuka do Mirka i Slavka. O slici deteta i detinjstva u srpskoj književnosti za decu i srpskoj kulturi od 19. do 21. veka (2021 – ovu knjigu dovršio je neposredno pred smrt).